We wczesnym stadium chrześcijaństwa, tabernakula (łac. namiot, przybytek) znajdowały się w prywatnych domach chrześcijan – księża i świeccy zabierali poświęcony podczas Eucharystii chleb do swoich domów, aby dać go tym, którzy nie byli w stanie uczestniczyć w uroczystości. Jednak po wprowadzeniu w 313 r. edyktu tolerancyjnego Konstantyna, ustanowiono zwyczaj trzymania Eucharystii jedynie w kościołach. . W średniowieczu pojawiła się szafka znajdująca się z dala od środkowej części kościoła, podwieszona nad ołtarzem lub wmurowana w ścianę obok lub za ołtarzem. W X i XI w. zaczęto ją umieszczać na ołtarzu, co miało związek z rozwojem kultu eucharystycznego. Sobór Laterański IV (1215) zarządził, aby Eucharystię przechowywano w zamkniętym pojemniku, a tabernakulum było dobrze zabezpieczone. Na początku XVI w. Biskup Matteo Giberti rozkazał, by (w jego diecezji w Weronie) pomieszczenie na Najświętszy Sakrament znajdowało się na ołtarzu. Zwyczaj ten rozprzestrzenił się na północną część Włoch. Święty Karol Boromeusz (który został Arcybiskupem Mediolanu w 1560 r.), rozkazał przenieść Eucharystię z zakrystii na ołtarz swojej katedry. Jednak wydanie mszału, rozpropagowane przez Papieża Piusa V w 1570 r. (zob. Msza trydencka), nadal nie przewidywało umieszczania tabernakulum na ołtarzu. Stało się to regułą dopiero w 1614 r., dzięki papieżowi Pawłowi V. W odpowiedzi na protestanckie zaprzeczenie obecności Chrystusa w Eucharystii zaczęto coraz częściej umieszczać tabernakulum nawet na głównym ołtarzu, skąd było bardziej widoczne. Zaś obok tabernakulum umieszcza się wieczną lampkę, będącą znakiem obecności Eucharystii (a przez to Chrystusa) w tabernakulum.
W Kościołach Wschodnich, Najświętszy Sakrament, jest trzymany w tabernakulum znanym pod nazwą "Arka" (w kult. Słowiańskiej: Kovtcheg). Arka znajduje się na Świętym Stole, czyli ołtarzu, znajdującym się za ikonostasem. Arka jest zazwyczaj wykuta ze złota, srebra lub wyrzeźbiona z drewna i pokryta bogatymi zdobieniami. Najczęściej przypomina ona kształtem miniaturę cerkwi, z krzyżem umieszczonym na górze. Arka może być otwierana dzięki małym drzwiczkom lub szufladzie. Najświętszy Sakrament jest traktowany z najwyższą godnością, jako że prawosławni wierzą w rzeczywistą obecność Ciała i Krwi Chrystusa. Duchowieństwo musi być w stanie łaski uświęcającej za każdym razem, gdy błogosławi Najświętszym Sakramentem. Podczas liturgii uprzednio poświęconych Darów (komunia jest otrzymywana z przechowywanej Eucharystii), kiedy to poświęcony chleb jest wyniesiony podczas Wielkiego Wyjścia (jedna z procesji w ramach Liturgii prawosławnej) wszyscy pozostają w ciszy, śpiewy ustają i każdy przeżywa ten moment w skupieniu. Znakiem obecności Jezusa jest wieczna lampka pali się przy Świętym Miejscu, gdy Najświętszy Sakrament jest wewnątrz. Może to być oddzielna lampka, zwisająca z sufitu lub główna lampa lichtarza, który znajduje się na ołtarzu lub za nim.
W nazwie tabernakulum i arka można się doszukać biblijnych korzeni. Ze Starego Testamentu znany jest Namiot Spotkania, w którym przechowywano Arkę Przymierza. Tam też wchodzili przywódcy Ludu Wybranego, by spotkać się z obecnym tam w szczególny sposób Panem. Namiot/Przybytek był sanktuarium miejscem spotkania z Bogiem: Wj 25:22 BT "Tam będę się spotykał z tobą i sponad przebłagalni i spośród cherubów, które są ponad Arką świadectwa, będę z tobą rozmawiał o wszystkich nakazach, które dam za twoim pośrednictwem Izraelitom." Wj 40:34 BT "Wtedy to obłok okrył Namiot Spotkania, a chwała Pana napełniła przybytek."
Arka Przymierza stanowiła manifestacje obecności Boga Lb 10:35-36 BT "Gdy arka wyruszała, mówił Mojżesz: Podnieś się, o Panie, i niech się rozproszą nieprzyjaciele Twoi; a ci, którzy Cię nienawidzą, niechaj uciekną przed Tobą.(36) A gdy się zatrzymywała, mówił: Wróć się, o Panie, do mnóstwa izraelskich zastępów." Na Arce znajdowała się przebłagalnia – tron Boga: Wj 25:17-22 BT "I uczynisz przebłagalnię ze szczerego złota: długość jej wynosić będzie dwa i pół łokcia, szerokość zaś półtora łokcia;(18) dwa też cheruby wykujesz ze złota. Uczynisz zaś je na obu końcach przebłagalni.(19) Jednego cheruba uczynisz na jednym końcu, a drugiego cheruba na drugim końcu przebłagalni. Uczynisz cheruby na końcach górnych.(20) Cheruby będą miały rozpostarte skrzydła ku górze i zakrywać będą swymi skrzydłami przebłagalnię, twarze zaś będą miały zwrócone jeden ku drugiemu. I ku przebłagalni będą zwrócone twarze cherubów.(21) Umieścisz przebłagalnię na wierzchu arki, w arce zaś złożysz świadectwo, które dam tobie.(22) Tam będę się spotykał z tobą i sponad przebłagalni i spośród cherubów, które są ponad Arką świadectwa, będę z tobą rozmawiał o wszystkich nakazach, które dam za twoim pośrednictwem Izraelitom."
W Nowym Testamencie przebłagalnia stała się typem Ofiary Krzyżowej:
Rz 3:25 Bp "Jego to Bóg ustanowił ofiarą przebłagalną przez wiarę i przelanie Jego krwi, chcąc okazać w ten sposób swoją sprawiedliwość, dzięki której odpuszcza dawniej popełnione grzechy."
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz