Najprawdopodobniej pierwsi misjonarze, którymi byli mnisi irlandzcy, dotarli na Wyspę Ognia (lub Lodu, jak ją niegdyś nazywano) jeszcze w połowie IX wieku, ale nie wpłynęło to w zasadniczy sposób ani na rozwój wiary Chrystusowej, ani nawet na narodziny państwowości na wyspie. Nawiasem mówiąc, mnisi irlandzcy byli – według wszelkiego prawdopodobieństwa – w ogóle pierwszymi mieszkańcami tego obszaru.
Chrześcijaństwo stało się religią panującą w Islandii w roku 1000 za sprawą norweskiego króla Olafa I. Organizacyjne struktury kościelne zarządzane były kolejno przez arcybiskupstwa w Bremen (Niemcy), Lund (Szwecja) i Nidaros (Norwegia). Na początku XII wieku kraj podzielony był na dwie, historyczne diecezje: Skálholt (południową) i Hólar (północną). Do Islandii wciąż przybywali mnisi, benedyktyni i augustyni którzy ewangelizowali pogańskie rejony kraju. Misjonarze pochodzili z Niemiec, Anglii, a nawet Europy Wschodniej. Pierwszym biskupem islandzkim był Ísleifur, konsekrowany w 1056 roku w Bremie. Decyzją biskupa Skálholt stało się religijną stolicą kraju i tak pozostało aż do XVIII wieku.
Kościół katolicki, mający z natury charakter powszechny, międzynarodowy, przyczynił się też w wielkim stopniu do umiędzynarodowienia kultury islandzkiej. Chociaż położona na dalekich peryferiach Europy, co zwłaszcza w dawnych wiekach miało niebagatelne znaczenie z uwagi na ówczesne możliwości komunikacyjne, Islandia była mimo wszystko mocno związana z kontynentem, głównie właśnie dzięki wykształconym ludziom Kościoła. Podróżowali oni na stały ląd, przywożąc stamtąd wiadomości o istniejących nurtach i tendencjach politycznych, kulturalnych i innych, a z drugiej strony na wyspę docierali też, chociaż rzadziej, duchowni z innych krajów, zapewniając obieg kulturalny w ramach cywilizacji europejskiej. Wiadomo, że np. wśród nauczycieli szkoły katedralnej w Hólar w XII w. był jakiś Francuz. Na kontynent, głównie do Anglii, Niemiec i krajów skandynawskich udawali się też synowie bogatych rodów islandzkich. Wraz z rozwojem Kościoła tworzył się z potomków osadników norweskich nowy, jednolity naród islandzki. Wielką rolę w tym procesie odegrało właśnie chrześcijaństwo.
Reformacja
Reformacja została wprowadzona w Islandii decyzją duńskiego króla. Niestety, nie obyło się bez stosowania przemocy zarówno po stronie zwolenników, jak i przeciwników wittenberskiego nurtu Reformacji. Nowe prądy religijne dotarły także na Islandię, gdzie jednak zderzyły się z silnym oporem miejscowej ludności. Symbolami sprzeciwu, łączącego elementy zarówno patriotyczne i narodowe, jak i religijne, stali się ostatni miejscowi biskupi katoliccy: Jón Arason z Hólar (†1550) i Ögmundur Pálsson ze Skálholt (†1541). Zwłaszcza męczeńska śmierć pierwszego z nich – ścięcie przez agentów króla duńskiego – odegrała ważną rolę w umacnianiu świadomości narodowej mieszkańców wyspy. Biskup stał się symbolem nacjonalizmu islandzkiego. Ale bohaterski opór wyspiarzy nie pomógł na dłuższą metę i od połowy XVI wieku kraj ich, już i tak poddany władzy duńskiej, staje się stopniowo luterański, katolicyzm zaś, coraz bardziej wypierany, zanikł ostatecznie jeszcze przed końcem tego stulecia. Zlikwidowano klasztory, a własność kościelną przejęła duńska korona.[podobnie jak miało to miejsce w Szwecji i samo w sobie jest dobitnym świadectwem motywu zarwania z Kościołem] Od tej pory król Danii był głową Kościoła Islandii Jednak zdecydowana większość kleru zgodziła się kontynuować służbę duszpasterską według zreformowanego porządku.
W latach 1551-1874 Kościół luterański był jedynym, tolerowanym Kościołem na Wyspie. Zmiany nastąpiły w 1874 roku, kiedy to konstytucja zagwarantowała wolność sumienia i wyznania. Ewangelicko-Luterański Kościół Islandii pozostał wyznaniem panującym i przyjął status Kościoła narodowego. Potwierdziła to także konstytucja Republiki Islandii z 1944 roku.
Obecnie 90% Islandczyków (ok. 245 tys.) jest wyznania ewangelicko-luterańskiego. 3,5% należy do Wolnych Kościołów Ewangelicko-Luterańskich. Resztę stanowią rzymscy katolicy (1,1%), zielonoświątkowcy (1%) oraz adwentyści (ok. 700 osób), świadkowie Jehowy (ok. 600 osób) i inni, w tym wyznawcy religii pogańskich (ok. 300 osób). Według statystyk 2% Islandczyków nie wyznaje żadnej religii.
Kościół rzymsko-katolicki w Islandii:
Kościół katolicki mógł się tu odrodzić dopiero w połowie XIX wieku i zawdzięcza to głównie... rybakom francuskim, którzy wtedy właśnie, w poszukiwaniu nowych łowisk zaczęli się zapuszczać aż ku wybrzeżom islandzkim. Wielu z nich było katolikami i w czasie przymusowych postojów na wyspie (np. technicznych lub w celu sprzedaży części ryb) chcieli uczestniczyć w niedzielnej mszy św. Nie mogli jednak tego zrobić ze względu na zupełny brak duchowieństwa katolickiego w tym kraju. Z myślą o posłudze duchownej dla swych rodaków w latach 1857 i 1858 przybyli na Islandię dwaj zakonnicy francuscy: Bernard Bernard i Jean-Baptiste Baudoin. Stolica Apostolska ustanowiła nieco wcześniej Prefekturę Koła Podbiegunowego – jednostkę kościelną, obejmującą całą wyspę. Obaj księża kupili w Reykjaviku posiadłość – Landakót, na której wznieśli następnie katedrę, szkołę i kilka innych obiektów. Stały się one niebawem głównym ośrodkiem Kościoła katolickiego w Islandii. W 1896 r. na wyspę udały się 4 siostry i jeden ksiądz katolicki. W wyniku ich działalności na katolicyzm przechodzili Islandczycy, którzy potem zostawali duchownymi.
Prefektura apostolska Islandii została utworzona w 1923, natomiast w 1929 przekształcono ją w administraturę apostolską. W 1968 podniesiona do rangi diecezji. Obecnym ordynariuszem diecezji reykjavíckiej jest szwajcarski biskup Pierre Bürcher. Jest on czwartym biskupem Reykjavíku w historii tej diecezji. Kosciołem Katedralnym jest: Bazylika katedralna pw. Chrystusa Króla w Reykjavíku, Kościół Landakot (isl. Basilika Krists konungs, Landakotskirkja) – rzymskokatolicka katedra znajdująca się w zachodniej części Reykjavíku w dzielnicy Landakot, siedziba biskupów, obejmującej całe terytorium Islandii, diecezji reykjavíckiej, wznoszona od końca I wojny światowej do 1929 wg projektu Guðjóna Samúelssona[1] w stylu neogotyckim[2], określana również jak Kristskirkja (Kościół Chrystusa). Katedra poświęcona jest Chrystusowi Królowi, jej patronami są również Najświętsza Maria Panna Bogurodzica, św. Józef, św. Torlak i św. Jón.
Diecezja reykjavícka jest współczesną kreacją. W okresie przed reformacją Kościół katolicki w Islandii podlegał jurysdykcji biskupów Skálholtu (zał. 1056) i Hólaru (zał. 1109), których diecezje w okresie reformacji przekształciły się w luterańskie. W 1801 roku zostały one połączone w diecezję Islandii z siedzibą w Reykjavíku luterańskiego Kościoła Islandii. Kościół katolicki w Islandii wznowił działalność w I poł. XIX wieku. Diecezja reykjavícka - diecezja obrządku łacińskiego obejmująca w całości terytorium Islandii, licząca 7283 osoby wyznania rzymskokatolickiego (wg danych kierowanych do Stolicy Apostolskiej z 1 grudnia 2006[1]). Stolicą diecezji jest Reykjavík. Diecezja należy do Skandynawskiej Konferencji Biskupów.
Diecezja prowadzi również posługę dla polonii islandzkiej.
Święci pochodzący z Islandii:
Św. Torlak CRL, (znany również jako Þorlákur Þórhallsson, Torlak Thorhallsson, Thorlac Thornalli, Þorlakr, Thorlakur i Thorlac Thorhallsson; ur. 1133, zm. 23 grudnia 1193) - islandzki duchowny katolicki, biskup Skálholtu, uznawany przez Kościół katolicki za świętego, patron Islandii.
Św. Torlak pochodził z bogatej islandzkiej rodziny. Został wyświęcony na księdza w wieku 18 lat. Przez około 10 lat studiował za granicą - w Paryżu i w Lincoln w Anglii. Do Islandii powrócił w 1161, gdzie założył klasztor augustiański. W 1178 został biskupem Skálholtu, jednej z dwóch ówczesnych islandzkich diecezji. Pozostał nim aż do śmierci w 1193.
W 1198 islandzki parlament Althing uznał go za świętego. Oficjalnie Kościół katolicki ogłosił go świętym 14 stycznia 1984. Papież Jan Paweł II ogłosił go wówczas patronem Islandii. Wspomina się go 23 grudnia - dzień ten, nazywany Þorláksmessa, jest świętem narodowym Islandii. Tradycja ta przetrwała, choć współcześnie główną religią tego kraju jest luteranizm. Obok św. Gudmunda i Jana Ögmundssona jest najbardziej czczonym świętym pochodzącym z Islandii.
Jan Ögmundsson (Jón) (ur. 1052, zm. 23 kwietnia 1121) - islandzki duchowny katolicki, założyciel i pierwszy biskup diecezji hólarskiej, uznany przez islandzki kościół katolicki za świętego.
W 1106 r. założył siedzibę biskupią w Hólarze w północnej Islandii i pełnił w niej służbę do śmierci. Jan swoją misją uczynił wykorzenienie pozostałości pogaństwa, m.in. zmienił nazwy dni tygodnia. W ten sposób óðinsdagr, "dzień Odyna", stał się "dniem środka tygodnia"- miðvikudagr, a dni Tyra i Thora stały się odpowiednio "trzecim" i "piątym dniem".
Nazwy dni tygodnia wymyślone przez św. Jana są w użyciu w Islandii po dziś dzień, jednak nie udało mu się całkowicie zatrzeć pamięci o starych bogach. Stulecie po jego śmierci zostały napisane Edda prozaiczna oraz Edda poetycka, w ten sposób zachowana została pogańska mitologia i poezja.
Jan został ogłoszony świętym na mocy dekretu biskupiego podczas Althingu w 1200 r
Jego wspomnienie obchodzone jest 23 kwietnia, a 3 marca obchodzi się rocznicę przeniesienia jego szczątków.
źródła:
EAI, SR, Towarzystwo Polsko-Islandzkie, Wikipedia
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz